ناقلهای عصبی

ناقلهای عصبی (Neurotransmitter) یا نوروترانسمیتر که برخی آن را با عنوان انتقال‌دهندهٔ عصبی می شناسند.

برخی مولکولهای شیمیائی در بدن انسان تولید میشوند و برخی از اطلاعات مغز را به سلولهای عصبی منتقل می کنند و موجب بروز برخی از حالات رفتاری می شود، مثلا سرتونین که به هورمون خلق و خو ، گابا که به هورمون آرامش، ملاتونین که به هورمون خواب و دوپامین که به هورمونی با تاثیرات بر رفتار اجتماعی بودن مشهور است. این ناقل ها از آمینو اسیدها ساخته میشوند و مطالعه بروی آنها حائز اهمیت است، سرتونین از تریپتوفان مشتق میشود و ترشح کافی آن موجب سیری از مصرف غذا، حس خوش بینی و رضایتمندی، رفتار عدم مصرف مواد چرب در فرد می شود، کاهش سطح سرتونین موجب افسردگی میشود و افزایش بیش از حد آن حالت تهوع و اسهال ایجاد میکند ، سرتونین از نورونهای دستگاه گوارشی و دستگاه اعصاب مرکزی تولید میگردد، سرتونین  به روی چهل میلیون از سلولهای مغزی تاثیر گذاشته و رفتار انسان را در ارتباط با خلق و خو، مسایل جنسی، اشتها، حافظه، تنظیم دمای بدن، و.. تعیین می کند .

ناقلهای عصبی 

عوامل موثر در ترشح سرتونین عبارتند از : مصرف داروهای ضد افسردگی، مصرف همزمان غذاهایی که شامل کربوهیدرات و پروتیین می باشد، مصرف ویتامینها خصوصا ب 6، تمرینات ورزشی منظم. عوارض ناشی از کمبود سرتونین وقتی ظاهر می شود که فرد دچار اختلالات هورمونهای جنسی می شود مثلا در زنان، حاملگی، قاعدگی و در مردان با افزایش سن، و در ورزشکاران، استفاده از استرویید ها و غیره .دوپامین هم ناقل عصبی است که اجتماعی بودن را در افراد کنترل می کند. دوپامین در هیپوفیز موجب توقف پرولاکتین می شود، دوپامین انرژی بخش است، دوپامین از فنیل آلانین و تیروزین ساخته می شود و میزان حوصله فرد، خستگی، علاقه به کارهای روزمره و روابط اجتماعی و اعتماد به نفس را کنترل می کند. کمبود دوپامین در بیماریهای اسکیزوفرنی و هراس نقش مهمی دارد. مصرف سیب درختی، موز، چغندر، ماهی، تخم مرغ، هندوانه، جوانه گندم، موجب ایجاد شرایط مطلوب برای ساخت دوپامین می شود. گابا یا گاما امینو بوتیریک اسید نیز ناقل عصبی است که از اسید گلوتامیک ساخته میشود و مهمترین بازدارنده واسطه شیمیایی اعصاب است. گابا موجب عمیق شدن خواب، آزاد سازی بیشتر هورمون رشد، سوزاندن بیشتر ذخایر چربی و رشد عضلات می گردد مصرف 3000 الی 4000 میلیگرم از آن ، قبل خواب شب همراه با آب میوه طبیعی، توصیه می شود. داروهایی از قبیل  زولپیدم، گاباپانتین موجب ترشح بیشتر گابا می گردد. از دیگر ناقلهای عصبی میتوان به گلوتامات، گلیسین، اسپاراتات، ا د اچ، اشاره کرد. البته مصرف برخی داروهای ضد میگرن با داروهای ضد افسرده گی بشدت خطرناک است و فرد را نیازمند اورژانس می کند.

سلول های عصبی و تشخیص درد در سلول های عصبی

سلول های عصبی باعث درک احساس درد میشود.احساس درد یکی از انواع حس های سوماتیکی است مانند لمس و فشار ،که یک عامل محافظتی مهم در مقابل انواع محرکهای آسیب رسان خارجی یا آسیب های بافتی عمل کرده و  این حس باعث می شود تا از آن محرک دوری شود و یا  اقدام به شروع درمان بافت آسیب دیده کند. میتوان گفت گیرنده های درد از نوع انتهاهای آزاد دندریتی نورون های حسی هستند که جسم سلولی آنها در عقده های ریشه پشتی نخاع قرار گرفته و آکسون آنها وارد ماده خاکستری شاخ پشتی نخاع می شود. اکثر گیرنده های درد توسط محرکهایی مثل آسیب دیدن بافت پوست (مثال: فرو کردن در دست یا پوست)،گرما و سرمای شدید و  قرار گرفتن انگشت در لای درب تحریک می شوند. پیغام های درد در نورون های حسی اولیه با نورونهای دیگری در نخاع ، سیناپس می سازد.

امروزه دانشمندان به موردی نادر برخورد کرده اند که نورون های عصبی و احساس درد در آن معنایی ندارد و شاید بتوان در آینده ای نزدیک از این جهش ژنتیکی برای درمان دردهای بافتی و … استفاده کرد.

کشف جهش ژنتیکی در دختری که دردهای جسمی را حس نمی کند ممکن است در اینده به ساخت داروهای ضد درد جدید بیانجامد به گزارش نیوساینتیست، این دخترمبتلا به آنالژزی است عارضه ای که در آن فرد دردهای جسمی را حس نمی کند و در نتیجه تشخیص ندادن عوامل اسیب رسان مثلا اجسام داغ ممکن است به خودش اسیب بزند پژوهشگران آلمانی در بررسی توالی ژنتیکی این دختر توانستند جهشی را در ژن SCN11A کشف کنند.

این ژن مسئول کنترل کانالهائی به همین نام در دیواره سلولهای عصبی حساس به درد است یونهای سدیم با عبور از این کانالهاو و وارد شدن به سلول های عصبی و ایجاد بار الکتریکی باعث ایجاد پیامهای عصبی میشوند که با رسیدن انها به مغز ، درد احساس می شود شکل جهش یافته این ژن ، بیش از حد فعال است و مانع از ایجاد بار الکتریکی لازم برای ایجاد پیامهای درد در سلولهای عصبی میشود هنگامیکه این پژوهشگران ژن جهش یافته را وارد بدن گروهی از موشهای آزمایشگاهی کردند 11 درصد آنها دچار آسیب هایی مانند شکستگی استخوان و زخم های پوستی شدند که مشابه آنها در انسانهای دچار آنالژزی مادرزادی هم دیده میشود اکنون این پژوهشگران بررسی روی داروهای را آغاز کرده اند که با مسدود کردن کانال SCN11A اثر ضد درد ایجاد کند.