زالو درمانی، تاریخچه، مزایا و معایب و شرایط انجام دادن آن
زالوی پزشکی با (نام علمی : Hirudo medicinalis) جزء گروه خونخواران است. طول این زالو بین ۵ تا ۱۲ سانتیمتر است و گاهی تا ۲۵ سانتیمتر هم می‌رسد عرض آن حدود یک سانتیمتر است. رنگ آن متنوع است و غالباً زیتونی سیاه یا قهوه‌ای و یا حنایی مایل به سیاه است. زالوها توانایی این را دارند که به هر نقطه از بدن بچسبند و بگزند و درمان را انجام دهند که به این مقوله، زالو درمانی می گویند. وقتی دقیق به زالوها نگاه کنید, می‌بینید که در قسمت سَر؛ گردن درازی ایجاد می‌شود که نشان دهنده این است که زالو خوب محل را گزیده است. البته حرکات ملایم و موجی شکل بدن زالو نیز نشانگر همین مطلب است.
مکانیسم اثر زالو این است که زالو خون آلوده و فاقد O2 را تخلیه می‌کند و از سوی دیگر بزاق خود را که حاوی ماده‌ای آنتی‌کوالاگون (هیرودین) است و احتمالاً بیش از یکصد نوع ماده است را به موضع تزریق می‌کند. بنابراین زالو همزمان عمل تصفیه خون و رقیق کردن خون را با هم انجام می‌دهد، بنابراین خون سالم و پاکسازی شده به کنترل عفونت‌ها و عملکرد بهتر سلول‌های دفاعی خون, سیستم ایمنی و افزایش اکسیژناسیون بافت‌ها منجر خواهد شد.
تاریخچه
چنانکه گزارش شده زالو درمانی ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در مصر انجام می شد. زالو درمانی در ایران، مصر، روم و یانام و بعدها در اروپا رواج پیدا کرد.
نظر حکمای اسلامی پیرامون زالو درمانی
حکیم جرجانی در کتاب سوم ذخیره خوارزمشاهی اشاره‌ای به نحوه استعمال زالو و جایگاه درمانی آن کرده منفعت زالواندازی را بیشتر در بیماریهای پوستی می‌داند و معتقد است ابتدا باید تن را با فصد و مسهل پاکیزه کرد و سپس زالو انداخت.
شیخ‌الرئیس ابن‌سینا باب مبسوطی پیرامون زالو دارد و چنین می‌فرماید :
از زالوهایی که کرک ریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحه‌های بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آبهای خزه‌دار که محل زیست قورباغه‌هاست نمو کرده و نه زالویی که در آبهای گل‌آلود سیاه بوده است.
محمد عزیز خانی دستیار تخصصی طب سنتی درباره زالو می‌گوید: جنبه‌های درمانی زالو را صدها سال است که بشر شناخته است ولی نگاه طبی و درمانی را شاید نخستین‌بار حکیمان ایرانی داشتند.
وی می‌افزاید: اما از سال 1500 میلادی به بَعد در آمریکا و اروپا ردپای زالو درمانی دیده می‌شود که در کتاب‌های مرجع پزشکی اشاره و استفاده کردند ولی ردپای زالو درمانی را در کتاب ابن سینا و ذخیره خوارزمشاهی و کتاب خلاصه الحکمه و کتب‌های مبنایی طب سنتی ایرانی تا 1100 -1200 سال قبل نیز وجود دارد؛ پس می‌توانیم بگوییم نخستین‌بار به طور علمی و طبی ایرانی‌ها به زالو درمانی پرداختند.
این دستیار تخصصی طب سنتی عنوان می‌کند: در درمان با زالو ابتدا باید بدن را پاکسازی و آماده کرد که این پاکسازی می‌تواند با کمک غذا یا داروهای گیاهی صورت پذیرد. همچنین در انجام تمام اعمال یداوی باید فرد قوت و توان خوبی داشته باشد.
عزیزخانی معتقد است که افراد نباید درگیری‌های ذهنی, خستگی, افسردگی, استرس یا … داشته باشند و شرایط روحی بیمار نیز خوب باشد تا در روند اعمال یداوی فرد دچار مشکل نشود. به افراد توصیه می‌شود افراد برای انجام اعمال یداوی حتماً به مراکزی مراجعه کنند که مورد تایید وزارت بهداشت است.
عزیزخانی بیان می‌کند: ما خودمان مروج طب سنتی هستیم و هم از منتقدان طب سنتی نیز هستیم.
وی یادآور شد: حتماً باید وزارت جهاد کشاورزی در زمینه پرورش و تکثیر زالوهای استریل بهداشتی و طبی آستین بالا بزند تا ما بتوانیم به راحتی زالوهای خوب را در اختیار پزشکان علاقه‌مند قرار دهیم و حتماً باید زالو درمانی در محیط مطب انجام شود، بنده مشاهده کردم که در نمازخانه یا حسینیه یا قطار یا خانه و … زالو درمانی انجام شده که دور از شان مردم است که به این افراد رجوع کنند؛ حتماً باید نزد اطبای مجرب بروند تا نتایج خوب و کامل را از زالو درمانی ببینند.
در این زمینه رضا منتظر دستیار تخصصی طب سنتی نیز درباره زالو درمانی عنوان می‌کند: زالو را نباید استفاده کرد الا بعد از آنکه بدن را از فضولات پاکسازی کنند که این پاکسازی می‌تواند به وسیله مصرف داروهای مسهل یا غذاهای مناسب صورت پذیرد.
وی اضافه می‌کند: قبل از زالو باید بدن را از سموم پاکسازی کرد، همچنین عفونت‌هایی که در بدن است, در محل نیش زالو و به شکل آلرژی یا عفونت خود را نشان می‌دهد.
این دستیار تخصصی طب سنتی ادامه می‌دهد: باید دقت شود زالو درمانی حتماً با تجویز پزشک صورت پذیرد. متاسفانه بعضی مراکز هستند که صرفاً روی زالو دارند کار می‌کنند. هر کس با هر مشکلی بیاید فقط از زالو استفاده می‌کنند. طب سنتی فقط زالو یا حجامت نیست که افراد باید این را مدنظر بگیرند.
نتایج خوب از زالو درمانی
رضا 34 ساله با شکایت از واریکوسل به یکی از درمانگاه‌های طب سنتی دانشگاهی برای درمان واریکوسل خود مراجعه می‌کند. وی دچار واریکوسل گرید 2 بود که در باروریش ناتوانی ایجاد کرده بود، به گفته وی بعد از 4 ماه که تحت نظر دستیاران تخصصی طب سنتی در یکی از درمانگاه‌های طب سنتی دانشگاهی بود به پیشنهاد پزشک متخصص اقدام به زالو درمانی می‌کند.
وی پس از گذشت چند روز, با تجویز اقدام به سونوگرافی کرد که جواب آزمایش حاکی از این بود که گرید واریکوسل خیلی بهتر شده است و غلظت و پُرخونی ناحیه بیضه کاهش پیدا کرده است و حرکت و تعداد اسپرم و توانایی آن افزایش پیدا کرده است. البته ناگفته نماند که پزشک به این بیمار فعالیت بدنی و انجام ورزش‌های دستی مانند والیبال, بدمینتون و … را جزو کارهای روزانه این بیمار قرار داد و حتی توصیه کرده بود که اگر نمی‌تواند بدمینتون یا ورزش‌های دستی دیگر را انجام دهد حرکات کششی دست به سمت بالا را انجام دهد.
استفاده های کلی در پزشکی
سازمان غذا و داروی امریکا در ۲۴ ژوئن ۲۰۰۴ استفاده از زالو را برای مقاصد پزشکی قانونی اعلام کرد.
بیماریهای قابل درمان با زالو
۱ـ بیماریهای پوستی ـ جوش: درمان بیماریهای پوستی یک از محدودهای مهم و ممتاز در زمینه زالو درمانی می‌باشد.
۲ـ صدمات: زالو درمانی موقعیت خوبی را در درمان کوفتگی ما صدمات خون مردگی و ورم کسب کرده‌است.
۳ـ جراحی پلاستیک و پیوند اعضاء
۴ـ بیماریهای دستگاه حرکتی: بیماریهای دستگاه حرکتی شایعترین بیماری زمان حاضر می‌باشد.
۵ـ آرتروز Artherose: آرتروز به معنی فرسودگی مفصل می‌باشد و به طور طبیعی در افراد مسن شدیدتر ظاهر می‌شود.
۶ـ رماتیسم مفصلی Rhematism: در رماتیسم مفصلی به وسیله عمل روی کل تورم مفصل می‌باشد.
۷ـ بیماریهای چشمی: مقالات متعددی درباره استفاده موفقیت آمیز زالو درمانی در بیماریهای چشمی مختلف در دسترس است.
۸ـ تورم چشم‌ها: زالودرمانی نتایج موفقیت آمیزی در درمان تورم‌های چشمی زیر داشته‌است.
۹ـ بیماریهای گوش: ۲ الی ۴ زالو پشت هر گوشی در فواصل هر چند هفته تکرار شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
۱۰ـ بیماریهای قلبی عروقی ـ تنگی عروق: تنگی عروق سیاهرگی مربوط به گشادی رگ می‌شود که اغلب بر اثر تضعیف بافت پیوندی می‌باشد.
۱۱ـ اختلال گردش خون: اختلال گردش خون دست و پا ( دست و پای سرد ) به وسیله زالو درمانی در محدوده ستون مهره‌ها قابل درمان است. انگشتان ومناطقی که به عللی گانگرن شده‌اند. افراد دیابتیکی که از سردی و مورمور و گزگز پاها شکایت دارند کسانیکه از درد ساق پا و پاشنه پا شکایت دارند.
۱۲ـ اسپاسم و دردهای عضلانی: با زالو اندازی روی مناطق دردناک می‌توان درد را کاهش داد و اسپاسم را مرتفع نمود.
نتایج منفی از زالو درمانی
چند وقت پیش نیز فردی به یکی از درمانگاه‌های طب سنتی با علائم بسیار رنگ پریده, ضعیف و بی‌حال مراجعه می‌کند؛ و شکایتش نیز درباره واریس در اندام‌های انتهایی و به گفته خودش رگ‌های واریسی بود که به کلفتی طناب، در پایش ایجاد شده بود.
این فرد می‌گوید: من به یک مرکزی رفتم که آقایی که پزشک هم نبود و با مدرک دیپلم از جایی چیزهایی فی البداهه یاد گرفته بود روی پای من 70 زالو انداخت, خونریزی بسیاری کرد و وقتی هم که به خانه رسیدیم, بیهوش شدم, و من را اورژانسی به بیمارستان بردند و خون تزریق کردند، هم اکنون 6 ماه هم هست که رنگ سلامتی را ندیدم و واریسم هم چند برابر شده است.
انتقال بیماری توسط زالو
زالوها به خودی خود بیماری ای ایجاد نمی‌کنند اما ممکن است به عنوان یک ناقل عمل کرده و موجب ایجاد بیماری‌هایی مانند هپاتیت در انسان گردند.
زالوهایی که دارای سر بزرگ و یا درازای بیش از ۱۲ سانتی متر دارند ممکن است مضر باشد. به گفته ابن سینا «از زالوهایی که کرک‌ریز و نرم دارند یا لاجوردی رنگ هستند پرهیز کنید زیرا دچار غشی، خونریزی، تب، سستی و قرحه‌های بدخیم خواهید شد. از زالویی استفاده شود که در آبهای خزه‌دار که محل زیست قورباغه‌هاست رشد و نمو کرده و نه زالویی که در آبهای گل‌آلود سیاه بوده‌است.» که احتمالاً این برحذر داشتن در استفاده از برخی زالوها به دلیل این باشد که این انواع احتمالاً ناقلان بهتر برای بیماری‌ها هستند.
توصیه هایی برای قبل از زالو درمانی
درمان های طب سنتی ایران – توصیه های قبل از زالو درمانی که باید به یاد داشته باشید و از آن پیروی کنید.
۱ – تمام اداب حجامت و فصد ( زمان , مکان , رژیم غذایی قبل و بعد) درباره زالو هم صادق است.
۲ – قرص وارفارین و آسپرین , دی پیریدامول , اسویکس , کلوپیدگرل , و قرص های مسکن حداقل از سه روز قبل از زالو درمانی باید قطع شود.
۳ – موهای موضع زالو درمانی باید پاکسازی و تراشیده شود.
۴ – برای زالو درمانی موضع پا و زانو و مچ پا یک جفت دمپایی راحتی به همراه بیاورید.
۵- ۲۴ساعت قبل از زالو درمانی مقاربت جنسی نداشته باشید.
۶ – موضع زالو درمانی را فقط با آب خالی و صابون های غیر معطر قبلا شستشو دهید (از عطر و ادکلن و شوینده های معطر استفاده نکنید)
۷ – پس از زالو درمانی موضع زالو اغلب اوقات , خون ریزی دارد و برای پیشگیری و سایر مشکلات , برنامه کاری , سفر , مهمانی پس از زالو درمانی نداشته باشید لااقل ۸ ساعت پس از آن در استراحت و آرامش به سر ببرید.
۸ – برای زالو درمانی عجله نکنید , ابتدا با داروهای گیاهی خاص , بادکش و حجامت و فصد باید خون وکبد پاکسازی شود و سپس زالو درمانی اثر فوق العاده ای خواهد داشت.
۹ – مصرف غذاهای سرد (لبنیات , تخم مرغ , برنج , مرغ , خیار و کاهو , کیوی , میوه نارس و ترش , ماکارونی , آش جو و آلوچه و …)قبل از زالو درمانی مجاز نیست (حداقل ۸ ساعت)
۱۰ – مصرف رب انار , آب انار و گلاب (۶واحد آب انار + ۱ واحد گلاب ) مسهل ها و منضج ها ی گیاهی قبل از زالو درمانی (حداقل یک هفته ) بازده زالو درمانی را بسیار ارتقا می دهد.
۱۱ – گرسنگی یا پرخوری و بیخوابی و کم خوابی سبب کاهش تاثیر زالو درمانی خواهد شد.
۱۲– زن ها در حاملگی یا عادت ماهیانه نباید زالو درمانی کنند.
۱۳– قبل و بعد از زالو درمانی استحمام طولانی و گرم و سونا و جکوزی جایز نیست .
۱۴ – زمان زالو درمانی آرامش روحی و عصبی و جسمی لازم است . در صورت داشتن استرس و ترس , اضطراب و هیجان زیاد یا نشاط بیش از حد با پزشک و دستیار مشورت کنید .
۱۵ – اگر قبل و زمان زالو درمانی , تلخی دهان و خشکی دهان دارید اندکی رب انار و رب آلو تناول کنید.
۱۶ – اسهال , ادرار زیاد , تعریق فراوان , استفراغ فراوان قبل از زالو درمانی نباید باشد.
نکته : زالو درمانی در پزشکی جدید و مدرن ترین کلینیک ها و مراکز علمی معتبر جهان جای خود را باز کرده است به طوری که ۱۳هزار مقاله علمی پیرامون زالو درمانی به ثبت رسیده و در اروپا و آمریکا دهها بیماری و هزاران بیمار توسط زالو درمانی نجات یافته اند . در این زمینه کشور ما که زمانی بیش ترین تجربه و دانش پیرامون درمان با زالوها را داشته است و مرغوب ترین نژاد زالوها را ما به دنیا معرفی کرده ایم از تمام کشورهای جهان عقب تر است!!! زالوهای مورد مصرف طبی و استریل و یکبار مصرف بوده و قبل از استفاده ی پزشکی ماهها نگهداری و به شیوه های گوناگون پرورشی اماده ی مصرف پزشکی می شود (نگران آلودگی و انتقال بیماری توسط زالو ها نباشید) . زالو درمانی در نوزادان و اطفال نیز کابردهای تخصصی و بسیار جالبی دارد … . در صورتی که مبتلا به بیماری های خونی و انعقادی و خونریزی دهنده هستید حتما قبل از اقدامات درمانی , طبیب را مطلع سازید (بیماری هایی نظیر هموفیلی , کمبود پلاکت ها و کم خونی و تالاسمی و …). حدود یکصد بیماری توسط زالو درمان می شود.
زالو درمانی برای این افراد ممنوع است!
منبع :