تشخیص سرطان به روش عکسبرداری PET
تشخیص سرطان به روش عکسبرداری PET
 

پت اسکن چیست و چگونه کار می کند؟

پت اسکن تصویربرداری پزشکی هسته ای ، به منظور تولید 3 بعدی ، تصاویر رنگی از فرایند های عملکردی در درون بدن انسان است. PET مخفف positron emission tomography .  به معنی توموگرافی انتشار پوزیترون است.
جفت  اشعه گامایی که از مولکولهای بیولوژیکی فعال به طور غیر مستقیم در بدن ساطع میشود به وسیله ردیاب پوزیترون  آشکار میشود.  تصاویر توسط کامپیوتر بازسازی و تجزیه وتحلیل  می شود.از نظر زمان قرار گرفتن بیمار شبیه ماشین آلات مدرنی که اغلب  در سی تی اسکن با اشعه ایکس  استفاده می شود  هستند.
از این اسکن می توان برای تشخیص بیماری و میزان توسعه بیماری در بدن بهره برد. Pet Scan اغلب برای دیدن چگونگی مراحل پیشرفت در درمان بیماری  نیز کاربرد دارد
قبل از انجام اسکن ، داروی رادیواکتیو در سیکلوترون تولید شده است. داروی رادیواکتیوی که به مواد شیمیایی طبیعی بدن می پیوندد. این ماده شیمیایی طبیعی می تواند گلوکز ، آب ، آمونیاک و یا … باشد  که به عنوان مواد شیمیایی  طبیعی شناخته شده اند .  رادیو دارو به بدن بیمار تزریق می شود و در این حال  radiotracer ساخته میشود.
radiotracer   به محلهایی میرود که در حالت طبیعی در آن محلها یافت میشود به عنوان مثال, FDG)fluorodeoxyglucose)   داروی رادیو اکتیوی است که به گلوکز میپیوندد تا یک radiotracer ساخته شود .گلوکز به بخشهایی از بدن میرود که برای تامین انرژی به قند نیاز دارند . بافتهای طبیعی در مصرف انرژی با بافتهای سرطانی متفاوت هستند یعنی تراکم FDG در بافتی نشانه سرطانی بودن آن بافت خواهد بود.

آشکار سازی  پوزیترون : پت اسکن با آشکار ساختن انرژی گسیل شده توسط ذرات بار  مثبت (پوزیترون) تصویر سازی می کند.از شکسته شدن   radiotracer   در داخل بدن بیمار پوزیترون ساخته شده است این انرژی به صورت یک تصویر 3 بعدی بر روی مانیتور کامپیوتر ظاهر میشود.
تصویر:  تصویر نشان میدهد که عملکرد  قسمت های مختلف  بدن بیماران با توجه به  چگونگی شکستن radiotracer چگونه می باشد. تصویر پت وجود سطوح مختلف پوزیترون  را بر اساس درخشندگی و رنگ نمایش می دهد.
وقتی که فرآیند تصویر برداری کامل شود پزشک رادیولوژیست ارزیابی خود را گزارش می دهد. رادیولوژیست یک دکتر متخصص در تفسیر این نوع از تصاویر و همچنین اسکن MRI ، سی تی اسکن ، سونوگرافی و تصاویر اشعه ایکس است.

چرا Petscan مورد نیاز است؟ 

Pet Scan معمولا در کنار اشعه ایکس  و یا MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) استفاده میشود. پزشکان  از پت اسکن به عنوان یک تست تکمیلی  در کنار روشهای اصلی دیگر استفاده میکنند. انها برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد سلامتی بیمار  از این روش استفاده میکنند. اطلاعات بیشتر اطلاعاتی است که پزشک را در جهت انتخاب و یافتن روش درمانی موثر تر یاری میکند. استفاده از فن آوری های تصویربرداری ترکیبی ممکن است کلیدی به منظور متوقف کردن و حتی جلوگیری از بیماری های دیگر هم باشد.
بزرگترین مزیت پت اسکن ، در مقایسه با MRI اسکن و یا اشعه ایکس ، این است که میتواند عملکرد بدن بیمار را نسبت به آنچه به ظاهر سالم می آید نشان بدهد.

Petscan معمولا برای تحقیق شرایط زیر انجام میشود :

Epilepsy  یا صرع : پت اسکن می تواند بخشی از مغز  بیماری که تحت تاثیر صرع قرار میگیرد نشان دهد. این موضوع به  پزشکان کمک میکند که مناسبترین روش درمانی را انتخاب کنند. درحالیکه MRI  و یا سی تی اسکن  برای افراد بعد از یک تشنج  توصیه میشود
Alzheimer’s disease . یا بیماری آلزایمر – پت اسکن  در کمک به دکتر در  تشخیص بیماری آلزایمر بسیار مفید و موثر است. پت اسکن با اندازه گیری مقدار جذب قند در مغز  دقت تشخیص نوعی ازدمانس را که اغلب با آلزایمر اشتباه میشود افزایش می دهد
Cancer  یا سرطان : پت اسکن می تواند،  مرحله سرطان را نشان دهد ، نشان دهد که آیا سرطان گسترش یافته است، به پزشکان کمک کند که در درمان سرطان مناسب ترین تصمیم را  بگیرند ، و تاثیر ادامه شیمی درمانی را به پزشک نشان دهد. پت اسکن چندین هفته بعد از شروع درمان می تواند نشان دهدبرای که آیا تومور به درمان با تابش پاسخ می دهد
Heart disease  یا بیماری های قلب : پت اسکن به  تشخیص محل آسیب دیده در قلب کمک می کند هر گونه عیب در کار قلب بیشتر احتمال دارد تا با کمک گرفتن  از پت اسکن آشکارشوند.
Medical researes پژوهش های پزشکی : محققان ، به خصوص افراد دخیل در چگونگی عملکرد مغز حجم عظیمی از اطلاعات حیاتی را از پت اسکن دریافت می کنند.

 

چه تفاوتی بین Petscan و MRI یا سی تی اسکن وجود دارد؟

 

سی تی اسکن یا MRI می تواند  اندازه و شکل اندام بدن و بافت را ارزیابی کند. با این حال ، آنها نمی توانند عملکرد اندام را نشان دهند.. پت اسکن عملکرد فیزیولوژیک اندام را نشان می دهد. به عبارت دیگر ، MRI یا سی تی اسکن به شما آنچه که به نظر میرسد را نشان میدهد ، در حالی که پت اسکن می تواند آنچه که در عملکرد عضو واقعا وجود دارد نشان دهد.

 

در طول پت اسکن چه اتفاقی می افتد ؟!!

در بیشتر موارد ، نیازی به بستری بیمار در شب قبل از آزمون پت وجود ندارد.
به اکثر بیماران گفته خواهد شد از مصرف هر گونه مواد غذایی برای حداقل چهار تا شش ساعت قبل از اسکن  بپرهیزند، اما به نوشیدن مقدار زیادی آب سفارش می شوند. گاهی هم  از بیماران خواسته خواهد شد که از مصرف کافئین به مدت حداقل 24 ساعت قبل از پت اسکن خودداری کنند.
مقدار کمی از رادیودارو یا به بازوی بیمار تزریق می شود و یا به صورت  گاز تنفس میشود. رسیدن هر دارویی به هدف مورد نظر در بدن ممکن است از 30 دقیقه تا 90 دقیقه طول بکشد. در زمان انتظار کشیدن برای رسیدن رادیو دارو به محل مورد نظر بیمار باید ثابت بماند و صحبت نکند. ممکن است به برخی از بیماران برای آرامش دارو یی مثل دیازپام داده شود.
هنگامی که بیمار آماده است او را به اتاقی که در آن پت اسکن قرار دارد می برند برای دراز کشیدن روی  میز cushioned .دستگاه دارای یک تونل بزرگ در انتهاست که بیمار درون آن برده میشود.سپس از بدن تصویر برداری میشود.
در مراکز بسیاری  بیماران قادرند در طول اسکن  موسیقی گوش دهند.
در طول اسکن بی حرکت بودن بیمار بسیار اهمییت دارد. با توجه به این که چه  بخشی از بدن اسکن میشود، کل فرایند از حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.
اگر بیمار احساس ناخوشایندی داشته باشد می تواند زنگ اخبار را فشار دهد. در طول کل فرآیند بیمار توسط کارشناس نظاره می شود. پروسه تصویر برداری اصلا  دردناک نیست. بیشتر بیماران می توانند بعد از انجام اسکن به خانه بروند. پزشک بیمار رابه مصرف مقدار زیادی مایعات به منظور دفع سریعتر مواد رادیو اکتیو  از بدن سفارش می کنند. کارشناسان معتقدند که radiotracers باید به طور کامل در عرض سه تا چهار ساعت پس از ورود به بدن  آن را ترک کنند.

 

چه کسی نباید Petscan نماید؟

زنان باردار و زنانی که به نوزاد خود شیر می دهند باید پت اسکن را  به عنوان یک خطر برای نوزاد خود بدانند.و هر زنی باید حاملگی خود را قبل از اسکن به پزشک اطلاع دهد و افرادی هم که پت اسکن انجام داده اند باید در ساعات اولیه بعد از پت از خانمهای باردار و نوزادان و کودکان خردسال فاصله بگیرند
(نوشته شده توسط کریستین نوردویس ترجمه سارا محمدی از سایت مدیکال نیوز تودی)

کمبود دستگاه پت اسکن در کشور باعث شده برخی از بیماران برای انجام کارهای تشخیصی با قبول هزینه بسیار سنگین به کشور همسایه ترکیه بروند.
دکتر بهزاد رحمانی، رئیس انجمن علمی جراحان عمومی ایران در حاشیه هشتمین کنگره انجمن علمی جراحان عمومی که در مرکز همایش های رازی برگزار شد، در گفت وگو با مهر به روش جدید تشخیصی «پت اسکن» برای سرطانها اشاره کرد و گفت: این دستگاه جدید حتی یک سلول سرطانی را هم تشخیص می دهد، البته در حال حاضر بسیار گران قیمت است و تنها بیمارستان مسیح دانشوری و شریعتی این دستگاه را خریداری کرده اند. به نظر می رسد لازم است سرمایه گذاری بیشتری برای ورود دستگاههای پت اسکن به کشور انجام شود.
به گفته وی هزینه خرید دستگاه پت اسکن رقمی بالغ بر 10 میلیون دلار است که بخش خصوصی قادر به تامین آن نیست و تنها بخش دولتی است که باید این دستگاهها را تهیه کند.
رحمانی، کارکرد مهم دستگاه پت اسکن را ارزیابی فعالیت سلولهای سرطانی عنوان کرد و افزود: این دستگاه بسیار سریعتر از سایر روشهای تصویربرداری چون ام آرآی قادر به شناسایی سلولهای سرطانی، آبسه ها و برخی عفونتهاست و می تواند سرطان را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
وی اضافه کرد: تاکنون بیماران ما برای تشخیص بیماری خود با کمک این روش به تشخیص پزشک خود به ترکیه سفر می کردند. هزینه انجام پت اسکن در این کشور 5000 دلار است، اما به تازگی یکی از بیمارانم را برای انجام پت اسکن به بیمارستان مسیح دانشوری معرفی کردم و هزینه اش برای وی حدود 5 میلیون تومان تمام شد که در مقایسه با هزینه انجام عمل در خارج از کشور بسیار مناسب تر است، اما تحت پوشش بیمه قرار ندارند.رئیس انجمن علمی جراحان عمومی ایران با بیان اینکه پت اسکن زنده و فعال بودن سرطان را به خوبی نشان می دهد، گفت: فرض کنید بیماری درمان شده باشد، اما پس از دو تا سه سال توده ای در بدنش ظاهر شود، اگر پزشک بخواهد مطمئن شود که سرطان دوباره به بدن بیمارش بازگشته است یا خیر از این روش استفاده می کند.
رئیس بیمارستان مسیح دانشوری با افتتاح اولین دستگاه پیشرفته pet scan برای تشخیص و درمان سرطان در کشور با همکاری خیرین سلامت از بدقولی بانک مرکزی در اختصاص ارز مرجع انتقاد کرد.
بیمارستان مسیح دانشوری و شریعتی تنها مراکز petscan در ایران میباشند که در سال 1393 در بیمارستان خاتم الانبیا تهران و یک مرکز در کرج مجهز به جدیدترین و قویترین دستگاه پت اسکن دنیا به مدیریت دکتر وفامنش می شوند

———————————————————

پت اسکن:برش‌نگاری با گسیل پوزیترون