زنیان یا TRACHYSPERMUM گیاهی از تیره چتریان، بوته‌ای، علفی، یک‌ساله و بدون کرک به ارتفاع 30 تا 90 سانتی‌متر و پر شاخ و برگ است. زنیان میوه نوعی گیاه است که به فارسی «زنیان» و گیاه آن در کتب طب سنتی با نامهای “انیسون بری” و “کمون حبشی” نامیده شده است. زنیان به حالت خودرو در هند، ایران و مصر می‌روید. مهمترین مناطق رویش این گیاه در ایران، سیستان و بلوچستان، آذربایجان، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان و خراسان است. قسمت مورد استفاده این گیاه میوه آن بوده که دارای مقدار زیادی تیمول است.

از خواص زنیان علاوه بر کاربرد آن در آشپزی به عنوان ادویه، خاصیت دارویی و نگه دارنده مواد غذایی بودن آن است، همچنین در تهیه پودر کاری، ترشیجات، بیسکویت و مواد خوراکی از آن استفاده می‌شود. از رایحه میوه گیاه زنیان در دهان‌شویه‌ها و خمیر دندان‌ها استفاده می‌شود. یکی دیگر از خواص زنیان به عنوان ضد کرم و ضد حشره است.

دانه های این گیاه سرشار از مواد مغذی می باشد. این گیاه حاوی ویتامین ها و پروتیئن ها و فیبر و … مورد نیاز بدن بوده و هر یک از آن ها مزایای بسیاری برای سلامتی دارد. ارزش غذایی ۱۰۰ گرم از دانه های آن به شرح زیر می باشد.

• کالری: ۳۰۵
• چربی: ۲۵ گرم
• چربی اشباع شده: ۴ گرم
• چربی اشباع نشده: ۱۵ گرم
• سدیم: ۱۰ گرم
• کربوهیدرات: ۴۳ گرم
• فیبر: ۳۹ گرم
• پروتئین: ۱۶ گرم

با توجه به مطالب بیان شده,   این گیاه یکی از موثرترین داروهای گیاهی به شمار می رود. خواص آن بی شمار است و در اثرات مثبتی بر روی ارگان های مختلف بدن دارد. بنابراین توصیه می شود از این گیاه دارویی به منظور بهبود شرایط خود استفاده نمایید.

خواص زنیان (خواص درمانی و طبیعت)

طبیعت این گیاه گرم و خشک است.

خواص زنیان در موارد دارویی به طور خلاصه عبارتند از:

دانه این گیاه خاصیت میکروب کشی دارد و بر روی بعضی میکروبها مانند سالمونلا تیفوزا، میکروسپوریوم پیوژنز و اشرشیاکلی اثر دارد.
زنیان از نظر خواص ضد اسپاسم، مقوی، محرک و بادشکن است.
این گیاه برای درمان بیماری‌های معده، کبد، ناراحتی گلو، سرفه و روماتیسم تجویز می‌شود.
از آن به عنوان درمان امراض ریه، ضد سرماخوردگی، ضد تب و ضد یبوست استفاده می‌شود. استنشاق بخار دمنوش زنیان احتقان بینی و سردرد را کاهش می‌دهد و به درمان سرما خوردگی و سردرد‌های ناشی از آن کمک شایانی می‌کند.
این گیاه  بیماری پیسی را درمان می‌کند.
عرق زنیان یکی از عرقیات گرم و موثر در هضم غذا و مفید برای سینوزیت و عوارض تنگی نفس و آسم است. زنیان حاوی مقادیر زیادی تیمول است؛ این ترکیب ترشح اسید معده را تحریک می‌کند و سرعت هضم مواد غذایی را افزایش می‌دهد، از این گیاه برای درمان سوء هاضمه، نفخ، تهوع و کاهش درد کولیت در نوزادان استفاده می‌شود. نوشیدن دمنوش زنیان و همچنین استنشاق بخار آن برای درمان حالت تهوع بسیار موثر است، زنیان خاصیت ضد باکتری دارد بنابراین عفونت‌های میکروبی در معده را از بین می‌برد.
از خواص  این گیاه معالجه سوء‌هاضمه‌هایی است که ناشی از ضعف و کمی نیرو می‌باشد.

زنیان برای درمان درد دندان بسیار مفید است، غرغره کردن دهان با دمنوش زنیان موجب بهبود سلامت دهان و دندان می‌شود، تیمول موجود در زنیان ضد باکتری است، خطر پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد و از بیماری‌های لثه جلوگیری می‌کند.

زنیان تاثیر بسزایی در بهبود دیابت دارد برای این منظور مبتلایان به دیابت باید یک قاشق چای خوری دانه زنیان را در یک لیوان شیر مخلوط و ۳۰ روز آن را میل کنند.

موارد منع مصرف

افراد گرم مزاج نباید از زنیان استفاده کنند و در صورت لزوم به مقدار کم و همراه با گیاهان دارویی سرد میل شود.

زنیان باعث انقباض رحم می‌شود، بنابراین زنان باردار باید از مصرف آن خوددداری کنند؛ همچنین بهتر است زنیان در دوران شیردهی نیز استفاده نشود؛ زنیان در بهبود آنزیم‌های کبدی موثر است با این حال، احتمال تشدید برخی از انواع بیماری‌های کبدی با مصرف این گیاه وجود دارد.

این گیاه ممکن است سرعت لخته شدن خون را کاهش و خطر خونریزی را افزایش دهد، بنابراین بهتر است ۲ هفته پیش از جراحی استفاده از آن را متوقف کنید.

طرز استفاده و مقدار مصرف زنیان

از میوه این گیاه به شکل پودر، عصاره خشک، تنتور (عصاره مایع) استفاده می‌شود.

روزانه 3 تا 6 گرم از دانه‌های پودر شده را به روشهای مختلف یا همراه با غذا می‌توان مصرف کرد. علیرغم ریز بودن دانه‌ها، برای تاثیر بیشتر لازم است تا آن را آسیاب و پودر کنید.

عصاره خشک: از عصاره خشک دانه‌های این گیاه می‌توان روزانه 125 میلی‌گرم مصرف کرد.

تنتور یا عصاره مایع: از این عصاره می‌توان روزانه تا 6 میلی‌متر مصرف کرد.

به طور کلی برای استفاده از خواص زنیان، بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب، نصف استکان از آن را همراه با نصف استکان آب میل کنید تا هضم غذا را آسان و از نفخ و ترشی معده جلوگیری کند.

 زنیان برای لاغری

عرق زنیان یکی از عرقیات گرم و موثر در هضم غذاست و بنابراین با هضم بهتر غذا، مانع از انباشته شدن چربی در بدن میگردد.

از خواص آن میتوان به تقویت معده و معالجه سوء هاضمه‌های ناشی از ضعف و کمی نیرو است که به جذب بهتر و موثرتر مواد غذایی کمک کرده و مانع از بروز چاقی می‌شود اشاره کرد.

زنیان خاصیت مسهل بودن دارد، لذا باعث دفع سریع غذا و غیر قابل دسترس کردن غذا برای جذب بدن شده و به تبع از انباشته شدن چربی و ایجاد چاقی جلوگیری می‌کند.

میزان و طریقه مصرف برای لاغری

دمنوش: دو تا چهار گرم از گیاه را در آب جوش دم کرده، روزی سه بار نیم فنجان مصرف شود.

پودر: می‌توان روزانه سه تا چهار گرم پودر دانه‌ها را به شکل‌های مختلف یا همراه با غذا مصرف کرد. باوجود این که دانه‌ها ریز هستند، برای اثربخشی بیشتر لازم است پودر شوند تا مواد آن‌ها در بدن بهتر استخراج شود.

عصاره‌ خشک: عصاره‌ خشک دانه‌های این گیاه را می‌توان روزانه ۱۲۵ میلی‌گرم مصرف کرد.

عصاره‌ مایع یا تنتور: از عصاره مایع آن می‌توان روزانه تا شش میلی‌گرم مصرف کرد.

عرق زنیان: بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب نصف استکان همراه با نصف استکان آب مصرف شود تا هضم غذا را آسان و از نفخ و ترشی معده جلوگیری کند.

لا زم به ذکر است استفاده از این گیاه برای لاغری به همراه سایر گیاهان دارویی موثر در کاهش وزن به همراه تغذیه مناسب و انجام ورزش، تاثیر آن را چندین برابر میکند. یکی از نخسه‌های لاغری با استفاده از برخی گیاهان دارویی به شرح ذیل است:

۵۰گرم سیاه دانه + ۵۰گرم زیره سیاه +۲۵ گرم طباشیر + ۲۵گرم تخم گشنیز + ۲۵گرم هلیله سیاه +۲۵ گرم لاک مغسول +۵۰ گرم زنیان

مواد گیاهی فوق را کاملا پودر کرده روزی نصف قاشق چایخوری باعسل و آب گرم مصرف کنید.

خواص زنیان به تفصیل

منبع :
آکا ایران
http://setare.com